Po co witamina K dla noworodka? Niedobór witaminy K w organizmach noworodków spowodował, że w wielu krajach standardowo podaje się tą witaminę dzieciom zaraz po urodzeniu. Jest to działanie profilaktyczne zalecane przez Polskie Towarzystwo Neonatologiczne, ale mimo tego wzbudzające ciągle kontrowersje. Po co podaje się witaminę K dla noworodków?

Jakie funkcje ma witamina K?

Witamina K jest kluczowa dla mechanizmu hemostazy, czyli działaniu zapobiegającemu wylewaniu się krwi z naczyń krwionośnych. Niedobór witaminy K prowadzi do zaburzeń w krzepnięciu krwi, czego konsekwencją mogą być groźne dla noworodków krwotoki. Witamina K uczestniczy ponadto w mineralizacji kości, a także sprzyja szybszemu gojeniu się ran.

Podawanie witaminy K – dlaczego noworodkom?

Według badań rodzimy się z niedoborem witaminy K. W wątrobie, która jest magazynem tej witaminy u noworodków znajduje się zaledwie 1/5 jej pożądanej wartości. Jakby tego było mało, jej deficyt w pierwszych chwilach życia stale się powiększa. Dzieje się tak dlatego, że ustaje transport tej witaminy z matki do dziecka, który występował w łonie. Naturalny pokarm kobiecy jest w witaminę K ubogi i dzieci karmione mieszankami mogą mieć tej witaminy nawet 100 razy więcej. Układ pokarmowy niewielu tutaj zmieni, ponieważ noworodki nie mają jeszcze wykształconej odpowiedniej flory bakteryjnej, gdzie pewne ilości witaminy K mogą być syntetyzowane.

Podawanie witaminy K – przed czym chroni?

Podanie witaminy K noworodkowi w ciągu pierwszych sześciu godzin jego życia ochrania przed groźnymi krwawieniami. To schorzenie nazywane jest chorobą krwotoczną noworodków albo krwawieniem z niedoboru witaminy K, a z angielskiego używany jest skrót VKDB (Vitamin K Deficiency Bleeding). Wykazały to badania na grupie 33 tysięcy noworodków i od tamtej pory już setkom tysięcy dzieci podano witaminę K zaraz po urodzeniu. W Polsce taka profilaktyka występuje od 11. lat.

Czym jest choroba krwotoczna noworodków?

Krwawienie wynikające z niedoboru witaminy K u noworodków może występować w trzech postaciach:

• 

  wczesna – pojawia się w pierwszej dobie życia. Ryzyko wystąpienia VKDB w tej postaci będzie zwiększona, jeżeli podczas ciąży matka przyjmowała niektóre leki albo choruje np. na chorobę Leśniowskiego i Crohna;

• klasyczna – pojawia się pomiędzy drugą a siódmą dobą życia dziecka. Czynniki powiększające ryzyko wystąpienia takiej postaci to przyjmowanie przez matkę leków w czasie ciąży, gdy dziecko jest wcześniakiem, przy porodzie zabiegowym, a także zamartwica, hipotrofia, przy spóźnionym rozpoczęciu karmienia piersią, przy zespole aspiracji smółki;
• późna – może się pojawić pomiędzy drugim tygodniem aż do szóstego miesiąca życia dziecka. Narażone na tę postać są zdrowe dzieci karmione piersią albo dzieci z chorobami wątroby, przewodów żółciowych oraz cierpiące na mukowiscydozę.

Bez względu na rodzaj krwawienia wynikającego u dziecka z niedoboru witaminy K, zawsze jest ono zagrożeniem dla zdrowia i życia dziecka, a dodatkowo charakteryzuje się wysoką śmiertelnością. Krwawienia mogą być wewnętrzne (do mózgu, płuc, przewodu pokarmowego i dróg moczowych albo zewnętrzne, do skóry oraz pępka.

Czy podawanie witaminy K noworodkom pomaga?

Dzięki wprowadzeniu podawania noworodkom witaminy K w Polsce wyeliminowano całkowicie klasyczną postać krwawienia u noworodków i znacznie zmniejszyła się ilość postaci późnych. Niestety nadal dochodzi do krwawień u noworodków właśnie w postaci późnej, a ponadto są to z reguły bardzo niebezpieczne krwotoki śródczaszkowe. Występują one jednak częściej u dzieci, których rodzice nie wyrazili zgody na podanie dziecku witaminy K albo dzieciom podano witaminę K doustnie.

Dlaczego zastrzyk jest lepszy?

Dlaczego podawanie noworodkom witaminy K zastrzykiem jest zalecane przez specjalistów? Ponieważ uznaje się taki sposób za skuteczny. Przypominamy, że jednym z powodów niedoboru witaminy K u noworodków, a także pogłębiania się we wczesnej fazie życia tego niedoboru jest to, że nie mają jej skąd czerpać – zbyt mało w mleku matki, układ pokarmowy noworodka nie jest zdolny do syntezy witaminy K. Okazuje się, że przy podaniu doustnym niedobór witaminy K wprawdzie zniknie, ale pojawi się jeszcze podczas pierwszego miesiąca życia, gdy tylko zaburzeniu ulegnie dalsza suplementacja. Może to być spowodowane np. zapominalstwem rodziców albo wymiotami i brakiem powtórnego podania dawki witaminy. Natomiast podanie witaminy w formie iniekcji daje pewność dostarczenia dziecku bezpiecznej i skutecznej dawki, Co więcej, chroni dziecko przed drastycznym niedoborem witaminy K przez sześć kolejnych tygodni jego życia. Przeprowadzone w roku 1992 badanie wykazało, że u noworodków, którym wstrzyknięto witaminę K po narodzinach otrzymały miały w porównaniu do dzieci, którym podano witaminę K doustnie, jej wyższe stężenie jeszcze po trzech miesiącach.

Czy są jakieś przeciwwskazania do podawania witaminy K noworodkom?

Przeciwwskazania odnoszą się jedynie do formy podania dziecku witaminy K. Dzieciom z hemofilią nie można podawać witaminy K w zastrzyku, ale za to można i warto to stosować, podawanie witaminy K drogą doustną.